Sidechains โซลูชันเพื่อการขยายขนาดและเพิ่มประสิทธิภาพบล็อกเชน
(https://www.thailandtraderclub.com/index.php?action=dlattach;attach=8706;image)
Sidechains หรือ "บล็อกเชนข้างเคียง" เป็นบล็อกเชนอิสระที่ทำงานขนานไปกับบล็อกเชนหลัก (Mainchain) โดยมีการเชื่อมต่อกันผ่าน "สะพาน" (Bridge) แบบสองทิศทาง (Two-way Peg) ทำให้สามารถโอนย้ายสินทรัพย์ดิจิทัลระหว่างกันได้ การมีอยู่ของ Sidechains ช่วยลดภาระของบล็อกเชนหลัก เพิ่มความเร็วในการทำธุรกรรม และลดค่าธรรมเนียมลงได้อย่างมีนัยสำคัญ
หลักการทำงานของ Sidechains
การทำงานของ Sidechains อาศัยกลไกที่เรียกว่า Two-way Peg เพื่อให้การโอนย้ายสินทรัพย์ระหว่างเชนเป็นไปอย่างปลอดภัยและเชื่อถือได้
● การโอนจาก Mainchain ไปยัง Sidechain
○ ผู้ใช้ส่งสินทรัพย์ดิจิทัล (เช่น BTC, ETH) ไปยังที่อยู่เฉพาะบน Mainchain ที่กำหนดไว้
○ สินทรัพย์นั้นจะถูก "ล็อก" (Lock) ไว้ในที่อยู่ดังกล่าว ทำให้ไม่สามารถนำไปใช้บน Mainchain ได้ชั่วคราว
○ เมื่อการล็อกได้รับการยืนยันบน Mainchain แล้ว จะมีการส่งสัญญาณไปยัง Sidechain
○ Sidechain จะสร้างสินทรัพย์ในปริมาณที่เท่ากัน (เรียกว่า "Pegged Asset" หรือ "Wrapped Token") ขึ้นมาในกระเป๋าเงินของผู้ใช้บน Sidechain
○ ตัวอย่าง การโอน 1 ETH จาก Ethereum Mainnet ไปยัง Polygon PoS Chain ผู้ใช้จะล็อก 1 ETH บน Ethereum และจะได้รับ 1 "pegged-ETH" บน Polygon เพื่อนำไปใช้งานต่อ
● การโอนกลับจาก Sidechain มายัง Mainchain
○ ผู้ใช้ส่ง "pegged-asset" บน Sidechain ไปยังที่อยู่เฉพาะเพื่อ "เผา" (Burn) หรือทำลายทิ้ง
○ เมื่อการทำลายได้รับการยืนยันบน Sidechain แล้ว จะมีการส่งสัญญาณกลับไปยัง Mainchain
○ กลไกบน Mainchain จะ "ปลดล็อก" (Unlock) สินทรัพย์ที่ถูกล็อกไว้แต่แรกคืนให้กับผู้ใช้
○ ตัวอย่าง เมื่อผู้ใช้ต้องการนำ ETH กลับคืนสู่ Ethereum Mainnet เขาจะทำลาย "pegged-ETH" บน Polygon จากนั้น 1 ETH ที่เคยล็อกไว้บน Ethereum ก็จะถูกปลดล็อกกลับเข้ากระเป๋าเงินของผู้ใช้
ประโยชน์ของการใช้ Sidechains
Sidechains มอบประโยชน์หลายประการที่ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพโดยรวมของระบบนิเวศบล็อกเชน
● เพิ่มความเร็วและปริมาณธุรกรรม (Scalability)
○ Sidechains จะประมวลผลธุรกรรมของตัวเองแยกต่างหาก ทำให้ไม่ต้องรอการยืนยันจาก Mainchain ที่อาจมีผู้ใช้งานหนาแน่น
○ สิ่งนี้ช่วยเพิ่มจำนวนธุรกรรมต่อวินาที (Transactions Per Second - TPS) ได้อย่างมหาศาล จากเดิมที่ Ethereum อาจทำได้ประมาณ 15-30 TPS แต่ Sidechain อย่าง Polygon สามารถทำได้หลายพัน TPS
● ลดค่าธรรมเนียม (Lower Gas Fees)
○ เนื่องจากธุรกรรมเกิดขึ้นบน Sidechain ซึ่งมีกลไกฉันทามติ (Consensus Mechanism) และโครงสร้างที่แตกต่างกัน ทำให้ค่าธรรมเนียมในการทำธุรกรรม (Gas Fee) ถูกกว่า บน Mainchain อย่างมาก
○ ตัวอย่าง ค่าธรรมเนียมในการ Swap เหรียญบน Uniswap บน Ethereum Mainnet อาจสูงถึง $50-$100 ในช่วงเวลาที่หนาแน่น แต่การทำธุรกรรมเดียวกันบน Sidechain อาจมีค่าใช้จ่ายเพียงไม่กี่เซนต์
● ความยืดหยุ่นและพื้นที่ทดลอง (Flexibility & Experimentation)
○ Sidechains สามารถมีกลไกฉันทามติ, พารามิเตอร์, หรือแม้กระทั่งรูปแบบการกำกับดูแล (Governance) ที่แตกต่างจาก Mainchain ได้
○ นักพัฒนาสามารถทดลองฟีเจอร์ใหม่ๆ หรือสร้างแอปพลิเคชัน (dApps) ที่ต้องการคุณสมบัติเฉพาะตัวบน Sidechain โดยไม่ส่งผลกระทบต่อความปลอดภัยของ Mainchain
● การทำงานร่วมกันระหว่างบล็อกเชน (Interoperability)
○ Sidechains ทำหน้าที่เป็นสะพานเชื่อม ทำให้สินทรัพย์จากบล็อกเชนหนึ่งสามารถถูกนำไปใช้ในอีกระบบนิเวศหนึ่งได้ เป็นการทลายกำแพงระหว่างบล็อกเชนต่างๆ
วิธีการใช้งาน Sidechain (สำหรับผู้ใช้ทั่วไป)
(https://www.thailandtraderclub.com/index.php?action=dlattach;attach=8710;image)
การใช้งาน Sidechain สำหรับผู้ใช้ทั่วไปนั้นไม่ซับซ้อน โดยส่วนใหญ่จะเกี่ยวข้องกับการใช้ "สะพาน" (Bridge) เพื่อโอนย้ายสินทรัพย์ไปมาระหว่างเชนหลักและ Sidechain มีขั้นตอนหลักๆ ดังนี้:
1. ตั้งค่าเครือข่าย Sidechain ในกระเป๋าเงิน (Wallet)
○ เพิ่มข้อมูลเครือข่ายของ Sidechain ที่ต้องการใช้งาน (เช่น Polygon, Ronin) ลงในกระเป๋าเงินดิจิทัลของคุณ (เช่น MetaMask) ซึ่งโดยปกติจะใช้ข้อมูล RPC URL และ Chain ID
○ แพลตฟอร์มส่วนใหญ่จะมีปุ่มให้ "Add Network" หรือ "Switch Network" โดยอัตโนมัติเพื่อความสะดวก
2. ใช้สะพาน (Bridge) เพื่อโอนสินทรัพย์
○ เข้าไปที่เว็บไซต์ Bridge อย่างเป็นทางการของ Sidechain นั้นๆ (เช่น Polygon Bridge, Ronin Bridge)
○ เชื่อมต่อกระเป๋าเงินของคุณ
○ เลือกสินทรัพย์บน Mainchain ที่คุณต้องการโอน (เช่น ETH, USDC) และระบุจำนวน
○ ยืนยันธุรกรรมเพื่อ "ล็อก" สินทรัพย์บน Mainchain สินทรัพย์ที่เทียบเท่าจะไปปรากฏบน Sidechain ในกระเป๋าเงินของคุณ
3. ทำธุรกรรมบน Sidechain
○ เมื่อสินทรัพย์ของคุณอยู่บน Sidechain แล้ว คุณสามารถนำไปใช้งานบนแอปพลิเคชันต่างๆ (dApps) ที่สร้างบนเชนนั้นได้ทันที
○ เพลิดเพลินกับความเร็วที่สูงและค่าธรรมเนียม (Gas Fee) ที่ต่ำกว่า Mainchain อย่างมาก
4. โอนสินทรัพย์กลับ Mainchain
○ ใช้ Bridge เดิม เลือกโอนจาก Sidechain กลับไปยัง Mainchain
○ สินทรัพย์บน Sidechain จะถูก "เผา" (Burn) และสินทรัพย์ที่เคยล็อกไว้บน Mainchain จะถูก "ปลดล็อก" กลับคืนสู่กระเป๋าเงินของคุณ
ข้อจำกัดและความท้าทาย
แม้จะมีประโยชน์มากมาย แต่ Sidechains ก็มีความท้าทายและข้อควรพิจารณาเช่นกัน
1.ความปลอดภัยที่แยกจากกัน
Sidechains ไม่ได้รับ ความปลอดภัยโดยตรงจาก Mainchain แต่ต้องพึ่งพาผู้ตรวจสอบความถูกต้อง (Validators) หรือผู้ขุด (Miners) ของตนเอง
หาก Sidechain มีจำนวนผู้ตรวจสอบน้อย หรือมีกลไกที่ไม่แข็งแกร่งพอ อาจเสี่ยงต่อการถูกโจมตีแบบ 51% Attack ได้ง่ายกว่า Mainchain
● ** centralization (ความเป็นศูนย์กลาง)**
○ Sidechains บางแห่งอาจมีโครงสร้างที่พึ่งพาผู้ตรวจสอบความถูกต้องจำนวนไม่มาก หรือมีกลไกสะพานที่ควบคุมโดยกลุ่มองค์กรขนาดเล็ก ซึ่งอาจนำไปสู่ความเสี่ยงด้านการรวมศูนย์อำนาจ
2.ความเสี่ยงของสะพาน (Bridge Security)
"สะพาน" ที่ใช้โอนย้ายสินทรัพย์เป็นจุดที่ล่อแหลมและมักตกเป็นเป้าหมายของการแฮก หาก Smart Contract ของสะพานมีช่องโว่ อาจทำให้สินทรัพย์ที่ถูกล็อกไว้บน Mainchain ถูกขโมยไปได้
3. การกระจายอำนาจที่ลดลง
ไซด์เชนมักมีตัวตรวจสอบความถูกต้องจำนวนน้อยกว่าเมื่อเทียบกับบล็อกเชนหลัก ส่งผลให้ระดับการกระจายอำนาจลดลง การรวมศูนย์นี้เป็นสิ่งที่ต้องแลกกับความสามารถในการปรับขนาดและประสิทธิภาพที่เพิ่มขึ้น
4. ความท้าทายด้านการทำงานร่วมกัน
แต่ละไซด์เชนอาจใช้กฎและโปรโตคอลที่แตกต่างกัน ทำให้การถ่ายโอนข้อมูลหรือสินทรัพย์ระหว่างกัน รวมถึงกับบล็อกเชนหลัก เป็นไปได้ยาก ความไม่สอดคล้องกันนี้เป็นอุปสรรคต่อการเชื่อมโยงระบบให้ทำงานร่วมกันได้อย่างราบรื่น
5. ปัญหาความแออัดในไซด์เชน
เมื่อไซด์เชนได้รับความนิยมและมีการใช้งานมากขึ้น อาจเกิดความแออัด ส่งผลให้ธุรกรรมล่าช้าและมีค่าธรรมเนียมสูงขึ้น จึงต้องมีการออกแบบให้สามารถรองรับปริมาณธุรกรรมที่เพิ่มขึ้นได้
6. ต้นทุนการดำเนินงานสูง
การสร้างและดูแลไซด์เชนต้องใช้ทรัพยากรทั้งด้านเทคนิคและการเงิน รวมถึงมาตรการรักษาความปลอดภัยเพิ่มเติม ซึ่งอาจเป็นภาระสำหรับองค์กรขนาดเล็กที่มีงบประมาณจำกัด
ตัวอย่าง Sidechains ที่สำคัญ
(https://www.thailandtraderclub.com/index.php?action=dlattach;attach=8708;image)
● Polygon (PoS Chain)
○ เป็น Sidechain ที่ได้รับความนิยมสูงสุดสำหรับ Ethereum
○ ใช้กลไกฉันทามติแบบ Proof-of-Stake (PoS) ทำให้ธุรกรรมรวดเร็วและค่าธรรมเนียมต่ำมาก
○ เป็นที่นิยมสำหรับโปรเจกต์ DeFi, GameFi, และ NFT จำนวนมากที่ต้องการหนีจากความแออัดและค่า Gas ที่สูงของ Ethereum
○ ตัวอย่างการใช้งาน: เกม The Sandbox, แพลตฟอร์ม DeFi อย่าง Aave และ Curve ที่ขยายบริการมาบน Polygon
● Ronin Network
○ เป็น Sidechain ที่สร้างขึ้นโดยเฉพาะสำหรับเกม Axie Infinity
○ ถูกพัฒนาขึ้นเพื่อแก้ปัญหาค่าธรรมเนียมที่สูงและความเร็วที่ช้าบน Ethereum ซึ่งไม่เหมาะกับเกมที่ต้องมีการทำธุรกรรมย่อยๆ จำนวนมากตลอดเวลา
○ การมี Sidechain ของตัวเองทำให้ผู้เล่นสามารถซื้อขาย Axies และไอเท็มในเกมได้โดยแทบไม่มีค่าธรรมเนียม
● Liquid Network
○ เป็น Sidechain สำหรับ Bitcoin ที่ออกแบบมาเพื่อการทำธุรกรรมระหว่างสถาบันการเงินและตลาดแลกเปลี่ยน (Exchanges)
○ ช่วยให้การโอน Bitcoin ระหว่างตลาดแลกเปลี่ยนทำได้รวดเร็วและเป็นส่วนตัวมากขึ้น โดยใช้เวลาเพียง 2 นาทีในการยืนยันธุรกรรม เมื่อเทียบกับ 10-60 นาทีบน Bitcoin Mainnet
○ สินทรัพย์บน Liquid Network คือ L-BTC (Liquid Bitcoin) ซึ่งตรึงมูลค่า 1:1 กับ BTC
คำถามที่พบบ่อย (FAQ)
● Sidechains แตกต่างจาก Layer 2 (เช่น Optimistic Rollups, ZK-Rollups) อย่างไร?
○ ความปลอดภัย นี่คือข้อแตกต่างที่สำคัญที่สุด Sidechains มีระบบความปลอดภัยเป็นของตัวเอง โดยอาศัยกลุ่มผู้ตรวจสอบ (Validators) ของตนเอง ในขณะที่ Layer 2 จะได้รับความปลอดภัยมาจาก Mainchain โดยตรง ทำให้ Layer 2 โดยทั่วไปถือว่ามีความปลอดภัยสูงกว่า
○ จุดประสงค์ ทั้งสองอย่างถูกสร้างมาเพื่อแก้ปัญหาการขยายขนาด (Scalability) ของ Mainchain เหมือนกัน แต่มีสถาปัตยกรรมและความเชื่อมั่นด้านความปลอดภัยที่ต่างกัน
● การใช้ Sidechain ปลอดภัยหรือไม่?
○ ความปลอดภัยขึ้นอยู่กับ 2 ปัจจัยหลัก
1. ความแข็งแกร่งของ Sidechain เอง Sidechain ที่มีผู้ตรวจสอบความถูกต้องจำนวนมากและกระจายตัวดีจะปลอดภัยกว่า
2. ความปลอดภัยของสะพาน (Bridge) Bridge เป็นเป้าหมายหลักของการโจมตี หาก Smart Contract ของ Bridge มีช่องโหว่ สินทรัพย์ที่ล็อกไว้อาจถูกขโมยได้
○ สรุป การใช้งาน Sidechain มีความเสี่ยงด้านความปลอดภัยมากกว่าการทำธุรกรรมบน Mainchain โดยตรง ผู้ใช้ควรเลือกใช้ Sidechain ที่น่าเชื่อถือและผ่านการตรวจสอบแล้วเท่านั้น
● จะเกิดอะไรขึ้นถ้า Sidechain ล่มหรือถูกโจมตี?
○ หาก Sidechain หยุดทำงานหรือถูกควบคุมโดยผู้ไม่หวังดี (เช่น ผ่าน 51% Attack) คุณอาจจะไม่สามารถทำธุรกรรมหรือถอนสินทรัพย์ของคุณที่อยู่บน Sidechain นั้นได้ชั่วคราวหรือถาวร และสินทรัพย์ที่ถูกตรึงมูลค่า (Pegged Asset) อาจสูญเสียมูลค่าไป
● ทำไมค่าธรรมเนียมบน Sidechain ถึงถูกกว่ามาก?
○ เพราะ Sidechain ประมวลผลธุรกรรมบนเครือข่ายของตัวเองซึ่งมีความแออัดน้อยกว่า Mainchain และมักจะใช้กลไกฉันทามติที่เร็วกว่าและใช้พลังงานน้อยกว่า (เช่น Proof-of-Stake) เมื่อเทียบกับ Proof-of-Work ของบล็อกเชนหลักบางแห่งในอดีต